روایتی از حماسه رزمندگان کهگیلویه و بویراحمد در عملیات بیت المقدس/سوم خرداد 61 در خرمشهر چه گذشت؟

آزادسازی خرمشهر در روز سوم خرداد ۱۳۶۱ به عنوان مهم‌ترین هدف عملیات بیت‌المقدس در دوره جنگ ایران و رژیم بعث عراق توسط ارتش جمهوری اسلامی ایران به فرماندهی “شهیدعلی صیاد شیرازی” و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به فرماندهی “محسن رضایی” انجام گرفت.در شامگاه شنبه، ۱خردادماه ۱۳۶۱ ،مرحله چهارم این عملیات با اعلام رمز “یامحمدبن‌عبدالله‌”، از بی‌سیم فرماندهی قرارگاه مرکزی کربلا به واحدهای عمل‌کننده، با هدف آزادسازی خرمشهر آغاز شد. در پایان این نبرد علاوه بر پایان بخشیدن به ۱۹ ماه اشغال بخشی از حساس‌ترین مناطق خوزستان و آزادسازی خرمشهر، ضربه‌ای سنگین به توان رزمی و روحیه نیروهای بعثی عراق وارد آمد.

در جریان آزادسازی خرمشهر حدود ۱۶ هزار نیروی عراقی کشته و زخمی شدند و همچنین ۱۹ هزار نفر نیروی عراقی به اسارت نیروهای ایرانی درآمدند. پس از آزادسازی خرمشهر رزمندگان ایرانی در اولین اقدام خود در مسجد جامع خرمشهر نماز اقامه کردند. خبر پیروزی آزادسازی خرمشهر به سرعت پخش شد و همه ملت مسلمان ایران را غرق شادی و سرور کرد و مردم ایران با حضور در مساجد نماز شکر به جای آورده و ندای الله اکبر سردادند.

سردار محمد ارشادی،از فرماندهان دوران دفاع مقدس در گفتگو با این پایگاه خبری تحلیلی در خصوص رشادت های رزمندگان کهگیلویه و بویراحمد در عملیات بیت المقدس گفت: عملیات بیت المقدس با سایر عملیات های انجام شده، تفاوت‌های اساسی داشت شناخت ارتش عراق نسبت به شرایط رزمندگان در این عملیات با سایر عملیات ها متفاوت بود در عملیات‌های قبلی دشمن بعثی برآورد صحیح از توانمندی‌های نیروهای مانداشت و تصور دشمن این بود که ما از نظر امکانات و نیروی انسانی به  شرایطی نرسیده‌ایم که بتوانیم به سرعت خود را پیدا کنیم و عملیاتی انجام دهیم.

وی افزود: ولی بعد از عملیات موفق فتح المبین دشمن متوجه شد که در مقابل یک نیروی مقتدر و سازمان یافته قرار گرفته است و آن تصوری که از رزمندگان ما داشت غلط بوده است.دشمن در عملیات های ثامن الائمه، طریق القدس و فتح المبین غافلگیر شده بود ولی چون تقریباً همه مناطق اشغالی به غیر از منطقه خرمشهر و هویزه آزاد شده بودند دقیقا نمی دانست که عملیات بعدی ما جهت آزادسازی خرمشهر انجام خواهد شد، لذا با اطلاع کامل از محل انجام عملیات همه امکانات مقدورات و یگان های خود را برای دفاع از این منطقه به کار گرفته بود.

سردار ارشادی ادامه داد: نکته بعدی در مورد عملیات فتح خرمشهر این بود که دشمن بعثی با در نظر گرفتن شرایط موجود و اینکه می دانست شهر خرمشهر مهمترین منطقه استراتژیک اشغال شده است،بنابراین طراحی و انجام عملیات آزادسازی خرمشهر را مسجل می دانست ،لذا در صورت تأخیر در انجام عملیات بیم آن وجود داشت که دشمن با رفع نقاط ضعف خود و بازسازی یگان های آسیب‌دیده و بالا بردن توانایی های رزمی خود مشکلاتی را برای ما ایجاد کند و مانع آزادسازی خرمشهر شود.

فرمانده دوران دفاع مقدس تصریح کرد: بر همین اساس با تدبیر فرماندهان جنگ اعلام شد که بلافاصله بعد از عملیات فتح المبین همه یگان ها بدون فوت وقت و بدون اینکه اجازه ترخیص به نیروها داده شود به سمت خرمشهر حرکت کند در واقع می‌خواستند مانع از تجدید قوا و سازماندهی سپاه دشمن شوند بنابراین در یک رقابت تنگاتنگ و نزدیک با ارتش عراق که در حال بازسازی و تقویت یگان‌های خود در خرمشهر بود سپاه اسلام آماده آزاد کردن خرمشهر و مناطق اشغالی شد و  بدین منظور دو طرف با تمام نیرو و امکانات مقابل هم قرار گرفته اند.

وی افزود:دشمن قدرت خودش را در حفظ خرمشهر و جنوب خوزستان می دید بنابراین با اطمینان صحبت از دفاع تمام و کمال از خرمشهر می‌کرد و در همین رابطه سعی داشت به کشورهای حامی خود اطمینان خاطر بدهد که به این راحتی خرمشهر را از دست نخواهد داد و به طور کلی بعثی‌ها از دست دادن  خرمشهر را مساوی با از دست رفتن همه اهداف و بلندپروازی های خود می دانستند به همین خاطر برای جلوگیری از شکست در خرمشهر اقدامات بسیاری را انجام دادند.

سردار ارشادی گفت:منطقه عملیاتی بیت المقدس از سه طرف توسط رودخانه و آب محصور شده بود به شکلی که از شمال محور اهواز سوسنگرد از جنوب به رودخانه اروند رود از قلب به هورالعظیم و هورالهویزه و از شرق به رودخانه کارون متصل بود با توجه به وضعیت جغرافیایی منطقه برای انجام عملیات ۴ راهکار پیش‌بینی شده بود اول انجام عملیات در محور سوسنگرد و هویزه و حمله و مواضع مستحکم دشمن از این نیز محور، دوم انجام عملیات در محور جاده اهواز به خرمشهر ،سوم عبور از کارون از سمت آبادان و خرمشهر شرقی به سمت خرمشهر غربی  و چهارم عبور از کارون در منطقه سلمانیه و حرکت به سمت غرب و رسیدن به جاده اهواز خرمشهر در محدوده ایستگاه حسینیه.

وی اظهارکرد:در نهایت تصمیم فرماندهان اجرای راهکار چهارم بود که پرهیز از حمله به مواضع مستحکم دشمن بود راهکار هوشمندانه نیروهای خودی به قلب منطقه اشغالی در ایستگاه حسینیه وارد شده و کوتاهترین مسیر را برای درهم شکستن مواضع دشمن و رسیدن به هدف اصلی که همان فتح خرمشهر بود انتخاب گردید، بنابراین مقرر گردید که از سمت سلمانیه و دارخوین از رودخانه کارون عبور نموده و به سمت جاده اهواز خرمشهر به سمت ایستگاه حسینیه برویم هدف ما این بود که با گذشتن از رودخانه و رسیدن به جاده اهواز خرمشهر وضعیت نیروهای دشمن را بررسی کرده و نسبت به موقعیت و میزان نفوذ پذیری آنها اطلاعات بدست بیاوریم.

فرمانده دوران دفاع مقدس تصریح کرد:اما شرایط به گونه‌ای بود که یا می بایست در یک مسیر طولانی و زمان بر به طول ۱۳۰ کیلومتر با دشمن می جنگیدیم و یا با ریسک پذیری و قبول خطر از راه میانبر و وسط منطقه عملیاتی می زدیم تا این مسافت را به حداقل برسانیم و در نهایت منطقه ای را که پشت سر عراقی ها قرار داشت تصرف کنیم. نیروهای اطلاعات عملیات با تحلیل داده ها و نقشه های اطلاعاتی به این نتیجه رسیدند که قوای دشمن در منطقه ای در حد فاصل کارون تا حسینیه قرار دارد از هوشیاری لازم برخوردار نیستند و موانع و استحکامات و میدان مین آنها نسبت به سایر مناطق بسیار کمتر است از طرفی قوای دشمن اصلا فکرش را نمی کنند که ما دست به این ریسک بزرگ بزنیم و از سمت کارون به این منطقه عبور کرده و به آنها بزنید.

وی افزود: لذا به ما اعلام شد که بر اساس مشاهدات غافلگیری و آسیب پذیری داشمن در این منطقه بالاست در نهایت مقرر شد ضمن حمله به مواضع دشمن در محور سوسنگرد هویزه و فشار بر دشمن پس از غروب آفتاب با احداث پل از رودخانه کارون عبور کرده و ضمن درهم شکستن مواضع دشمن مستقیم به سمت جاده اهواز خرمشهر و ایستگاه حسینیه پیشروی نماییم.

ارشای ادامه داد:عملیات که شروع شد در دو روز اول نیرو های دشمن در محور سوسنگرد و هویزه از طریق ایجاد استحکامات دفاعی از جمله میدان‌های مین با تمام توان سد محکمی پیش روی رزمندگان ایجاد کردند هر چند مواضع و خطوط اولیه دشمن در هم شکست ولی پیشروی ها به کندی صورت می گرفت دشمن تلاش می‌کرد که رخنه ایجاد شده را ترمیم کند ولی رزمندگان اسلام با عبور از کارون خط دشمن راشکستند و به سمت جاده اهواز-خرمشهر پیشروی کردند، در این مرحله حدود ۶۰ کیلومتر پشت سر عراقی ها سقوط کرده بود عراقی‌ها  باور نمی‌کردند که دچار این مخمصه شوند کاملاً گیج شده و تمرکز خود را از دست دادند.

فرمانده وران دفاع مقدس گفت: دشمن تلاش زیادی می کرد تا جلوی پیشروی رزمندگان ما را در منطقه حسینیه بگیرد حتی در برخی مناطق توانستند بعضی خاکریزها را پس بگیرند برای مثال درگیری های بسیار شدیدی در محورهای تیپ ۷ ولیعصر و تیپ ۲۷ محمد رسول الله رخ داد ولی با مقاومت و فداکاری رزمندگان این یگان ها حملات دشمن دفع شده و پیشروی رزمندگان ادامه پیدا کرد با رشادت و ایستادگی رزمندگان اسلام و سختی‌هایی که متحمل شدند موقعیت ما در این منطقه تثبیت شد مرحله اول عملیات با عبور از کارون و تسلط و گرفتن سر پل در غرب کارون و تسلط بر جاده خرمشهر اهواز پایان پذیرفت.

وی ادامه داد:اما برای مرحله دوم عملیات دو نقشه عملیاتی مطرح شده بود یکی اینکه مستقیم به سمت خرمشهر حرکت کنیم گروهی عقیده داشتند که باید به سمت مرز کوشک و پاسگاه زید عملیات را ادامه دهیم طرح دوم مورد موافقت فرماندهان قرار گرفت قرار بر این شد که تعدادی از یگانها به سمت پیچ کوشک و مرزهای بین‌المللی بروند و در آنجا عملیات را ادامه دهند با شروع مجدد عملیات و پیشروی به سمت کوشک و و مرزهای بین المللی نتایج بسیار مهمی حاصل شد.

سردار ارشادی ادامه داد: باپیشروی رزمندگان اسلام به سمت مرز کوشک و سقوط خاکریزهای دشمن بعثی عراقی‌ها مستاصل و ناتوان شده بودند و توان مقاومت در برابر حملات برق‌آسای رزمندگان ما را نداشتند لذا در یک حرکت غیر قابل پیش بینی و عجیب کلیه نیروهایشان در مناطق سه راهی فتح جفیر، کوشک ،دوب حردان و پادگان حمید و حتی شهر هویزه داشتند عقب‌نشینی می کردند مساحت این مناطق حدود ۴ هزار کیلومتر می شد.

وی گفت: دلایل عقب‌نشینی عراقی ها این بود که اینها پیش بینی کرده بودند که به زودی از پشت سر محاصره خواهند شد و راه برگشت آنها مسدود می‌شود و مقاومت آنها بی‌فایده است و در صورت ماندن تلفات سنگینی خواهند داد از طرفی می خواستند این یگان ها را به خرمشهر ببرند و مانع سقوط این شهر شوند.در ادامه عملیات آزادسازی شهر خرمشهر یگان های ارتش و سپاه و امکانات مهندسی جهاد سازندگی با تمام ساز و برگ و امکانات و نیروی که در اختیار داشتند آماده انجام عملیات و آزاد کردن خرمشهر شده بودند مردم سراسر ایران اسلامی منتظر شنیدن خبر آزادسازی خونین شهر بودند .

وی اظهارکرد:در نقطه مقابل عراقی‌ها تمام توان و تجهیزات نظامی خود را در شهر خرمشهر متمرکز نموده و به هیچ قیمتی حاضر نبودند که این شهر را از دست بدهند به همین خاطر آنها به شدت و با همه ابزارهایی که در اختیار داشتند از آن محافظت می کردند برای مثال هر جا که احساس می‌کردند امکان فرود آمدن بالگردی وجود دارد از ماشین های منهدم  شده استفاده کرده بودند آنها از نخل هایی که قطع کرده بودن و تیرآهن منازلی که تخریب کرده بودند جهت استفاده و کاشت آنها در مناطق باز استفاده می کردند هر جا لازم بود با تخریب  منازل مسکونی خاکریز و یا کانال درست کرده بودند پشت بام ها را سنگربندی و کوچه های شهر را مین‌گذاری کرده بودند و با بستن تمام راه های نفوذ برای یک جنگ شهری تمام عیار آماده شده بودند.

فرمانده دوران دفاع مقدس گفت:در عملیات آزادسازی خرمشهر اکثرزمندگان استان کهگیلویه و بویراحمد در تیپ المهدی(عج) بودند تیپ المهدی(عج) و تیپ امام سجاد(عج) در مرحله سوم عملیات بیت المقدس ماموریت داشتند که پس از دور زدن خرمشهر و عبور از شهرک ولیعصر پل نو را بگیرند و از آنجا خود را به اروندرود برسانند محور پل نو تنها راه ارتباطی زمینی بود که از سمت عراق به شلمچه و از آنجا به خرمشهر وصل می شد.

وی تصریح کر:عملیات فتح پل نو در عملیات بیت المقدس به عنوان یکی از اقدامات ارزشمند و برجسته و تاثیرگذار تیپ های المهدی(عج) و امام سجاد(ع) در کارنامه رزمندگان استان‌های فارس و کهگیلویه و بویراحمد است در وصف این اقدام ارزشمند که در کارنامه رزمندگان استان به ثبت رسیده ذکر این نکته کافیست که با تسلط ما بر پل نو عملاً ارتش عراق در خرمشهر از پشت سر مورد محاصره قرار گرفت و راه زمینی برای عقب نشینی آنها به سمت عراق کاملا مسدود شد در این شرایط نیروهای دشمن دو راه بیشتر نداشتند یا باید خود را به آب اروندرود می زدند که با توجه به شرایط اروند کار آسانی نبود و یا باید اسیر می شدند.

سردار ارشادی بیان کرد:در شب عملیات برخلاف انتظار دشمن مقاومت چندانی نکرد و سریع عقب نشست در آن شب درگیری‌های پراکنده‌ای داشتیم و عراقی ها مقاومت چندانی انجام ندادند و اکثراً پا به فرار گذاشتند و ما هم به تعقیب آنها پرداخته و تقریباً با نیروهای تیپ امام سجاد قاطی شده بودیم اول روشنایی صبح حدود یک ساعتی در شهرک ولیعصر با نیروهای دشمن درگیر شدیم ولی مقاومت آنها تداوم نداشت و عقب نشستند و ما بر آنها مسلط شدیم بعد از فتح شهرک ولیعصر سربازان عراقی با سرعت در حال فرار بودند و گرو گروه صحنه نبرد را ترک می کردند حدود ساعت 7/5صبح بود که به پل نو رسیدیم عده‌ای از عراقی‌ها به سمت اروندرود در حال فرار بودند عده‌ای از نیروهای دشمن که فرصت نکردند به اروند برسند به سمت خرمشهر فرار می‌کردند و گروهی هم به سمت شلمچه رفتند و در محاصره نیروهایی که از سمت کوشک و پاسگاه زیدپیشروی می کردند افتادند.

وی افزود: حدود ساعت ۹ صبح روز سوم خرداد بود که دیگر مقاومتی وجود داشت نیروهای دشمن وقتی پی بردند که پل نو سقوط کرده و در محاصره رزمندگان ما در آمده‌اند از مقاومت دست کشیده و گروه گروه می آمدند و خود را تسلیم می کردند.

سردار ارشادی اظهارکرد: ارتش بعث به طور کامل در هم شکست و فریاد الله اکبر و ندای پیروزی رزمندگان اسلام در شهر خرمشهر بلند شد شرایط آن روز خرمشهر قابل وصف نبود در هر کوچه پس کوچه ای گروهی از افراد دشمن بیرون آمده و خود را تسلیم می کردند در این عملیات بالغ بر ۱۹ هزار نفر از افراد دشمن بعثی به استارت سپاه اسلام در آمدند اگر همین تعداد از نیروهای بعثی که اسیر کردیم تصمیم گرفتند که مقاومت کنند با توجه به تجهیزاتی که در اختیار داشتند امکان داشت که تاچند ماه مقاومت کنند ولی وقتی متوجه شدم که عقبه آنها مسدود شده و خود را در محاصره دیدنددچار تزلزل روحی شده و راهی جز تسلیم ندیدند.

وی بیان کرد: از آنجایی که گرفتن این همه اسیر قابل پیش بینی نبود در  انتقال انها به  عقبه با مشکل مواجه شده بودیم در آن شرایط  جهت انتقال دادن آنها به اندازه کافی اتوبوس و کامیون در اختیار نداشتیم علاوه بر این تعداد اسیرکه در این عملیات از عراق  گرفتیم بالغ بر ۱۶ هزار نفرهم از آنها به هلاکت رسیدند روی هم رفته دشمن بعثی قریب به ۴۰ هزار نفر از نیروهای نظامی خود را از دست داد و این ضربه محکم به ساختار و قدرت نظامی آنها به حساب می‌آمد.

فرمانده دوران دفاع مقدس گفت: ساعت ۱۱ صبح روز ۳ خرداد فتح خرمشهر قطعی و تثبیت گردید. حدود ساعت یک بعد از ظهر همان روز رزمندگان ما در مسجد جامع شهر تجمع کردند و ندای الله اکبر سراسر شهر را فرا گرفت. عده ای تیراندازی هوایی می کردند. با انتشار خبر این پیروزی موجی از شادی و سرور سراسر ایران اسلامی را فرا گرفت و مردم در سراسر کشور به خیابان‌ها آمده و این پیروزی بزرگ را جشن گرفتند.