تهران پایتخت افسرده‌هاست!/ آدرس مناطق افسرده تهران کجاست؟
سنجش میزان «سرزندگی شهری» شهروندان تهرانی (بر اساس شاخص سرزندگی)، نشان می‌دهد، ۹۹.۷درصد تهرانی‌ها افسرده هستند، به این معنا که فقط ۰.۳ درصد از جمعیت ساکن تهران بر اساس این شاخص، سطح مطلوبی از سرزندگی شهری دارند.
گزارش اخیر مرکز مطالعات و برنامه‌‌‌ریزی شهر تهران با عنوان «سرزندگی شهری در مناطق ۲۲گانه شهر تهران؛ از ارزیابی تا مداخلات اصلاحی»، هشدار مهم «نارضایتی شهروندان از مدیریت شهری» و «شرایط نامطلوب زندگی در پایتخت» را در خود جای داده است.
نتایج این پژوهش که در سال گذشته انجام شده و به تازگی از سوی این نهاد رسمی منتشر شده است، نشان می‌دهد ۹۹.۷ درصد تهرانی‌ها «سرزنده» نیستند. پیش‌تر، مرکز پژوهش‌های مجلس با انجام مطالعه‌ای با موضوع مشابه درباره وضعیت «کیفیت زندگی» در تهران اعلام کرد وضعیت شاخص «فشار محیط زیستی» در تهران عدد میانگین ۳۲۳ است که به معنای «اوج بحران عدم‌دسترسی به محیط زیست و خدمات شهری مناسب» است؛ در آن گزارش اعلام شده بود که اگر این شاخص در سطح ۱۰۰ باشد «مطلوب» است، اما عدد بالای ۳۰۰ به معنای «فشار زیاد» و رضایت بخش نبودن وضعیت سکونت است.
جزئیات و تحلیل نتایج این پژوهش، اردیبهشت امسال منتشر شد.
گزارش جدید مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران نشان‌دهنده آن است که در سال ۱۴۰۱ برای دومین سال متوالی، کیفیت زندگی در شهر تهران، نمره مردودی دریافت کرده است. برآیند و جمع بندی نتایج این گزارش نشان می‌دهد، طی سال‌های گذشته تاکنون، عوارض نامرئی «تغییرکاربری» و «فقر فضا‌های تفریحی و عمومی» در پایتخت را شهروندان پرداخت کرده اند و این عوارض هم اکنون در شکل افسردگی دسته جمعی ساکنان پایتخت نمود پیدا کرده است.
جمعیت سرزنده ها، فقط ۰.۳ درصد!
محتوای این گزارش بر اساس سنجش میزان «سرزندگی شهری» شهروندان تهرانی (بر اساس شاخص سرزندگی)، نشان می‌دهد، ۹۹.۷درصد تهرانی‌ها افسرده هستند، به این معنا که فقط ۰.۳ درصد از جمعیت ساکن تهران بر اساس این شاخص، سطح مطلوبی از سرزندگی شهری دارند.
شاخص «سرزندگی» نمایانگر میزان نشاط روحی یا برعکس، افسردگی است. همچنین سطح نامطلوب این شاخص بیانگر «پایین بودن کیفیت زندگی» است و تغییرات این شاخص با «سطح رضایت یا نارضایتی عمومی» شهروندان ارتباط دارد. بر اساس این گزارش، شاخص سرزندگی در تهران از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست. در مجموع ۸۰.۸درصد شهروندان تهرانی سر زندگی پایین را گزارش کرده اند. ۱۸.۹درصد سرزندگی در سطح متوسط و تنها ۰.۳درصد سرزندگی بالا را گزارش داده اند.
آدرس مناطق افسرده شهر
در این گزارش، مناطق افسرده یا مناطقی که شهروندان در آن‌ها کمترین میزان سرزندگی را گزارش کرده اند، معرفی شده اند. همچنین اسامی مناطق با بیشترین سرزندگی نسبت به سایر مناطق نیز اعلام شده است. بر اساس نتایج به دست آمده از پژوهشی که در سال ۱۴۰۱ در این زمینه انجام شد، شهروندان مناطق ۱۱، ۲۰، ۱۶، ۱۲ و ۱۹، کمترین میانگین رتبه سرزندگی شهری را در مقایسه با دیگر مناطق شهر تهران به خود اختصاص دادند.
رتبه میانگین سرزندگی مناطق ۵، ۲۲، ۳ و ۸ تهران از دیگر مناطق بالاتر بود. در این گزارش بر ضرورت تدوین راهکار‌هایی برای افزایش نشاط و سرزندگی زیست شهری بر اساس چهار شاخص اساسی شامل «توسعه مشارکت و تعاملات اجتماعی»، «توزیع متوازن و مطلوب خدمات ورزشی و فراغتی»، «بهبود وضعیت زیست محیطی» و «اصلاح وضعیت فضا‌ها یا عرصه‌های عمومی» تاکید شده است.
تبعات افسردگی دسته‌جمعی شهروندان
نتایج این گزارش، تبعات افسردگی دسته جمعی تهرانی‌ها را نیز بازگو می‌کند. در این گزارش آمده است که این افسردگی دسته جمعی و وضعیت نامطلوب رتبه سرزندگی در میان شهروندان تهران، زمینه افزایش و تشدید بزهکاری، جرم و انواع آسیب‌های اجتماعی و نارضایتی‌های عمومی را فراهم می‌کند.
نامطلوب بودن وضعیت سرزندگی شهری می‌تواند دال بر آسیب‌ها و مسائل اجتماعی متکثری در دیگر حوزه‌های اجتماعی و فرهنگی نیز باشد. بزهکاری، جرم، اعتیاد، فحشا و… را نیز در سطح شهر توسعه دهد و از این رو ضروری است که بهبود و ارتقای سرزندگی شهری با فوریت بیشتری در دستور کار مدیریت شهری تهران قرار بگیرد.
در این گزارش، مرکز مطالعات شهرداری تهران به شهرداری توصیه می‌کند تا اقدامات فوری برای احیای سرزندگی تهرانی‌ها به‌خصوص در مناطق پایین شهر انجام شود.
۵ مزاحم سرزندگی تهرانی‌ها
تحلیل نتایج این بررسی از شناسایی دست کم ۵ عامل مزاحم سرزندگی شهروندان خبر می‌دهد. «وضعیت آشفته شهر» یکی از مهم‌ترین موانع سرزندگی شهروندان تهرانی است. در وهله بعد، «تغییرکاربری» سال‌های اخیر که باعث شده «فضای عمومی برای نشاط و تفریح و فراغت» به شدت کاهش یابد.
از سوی دیگر، «وضعیت نامطلوب پارک‌های شهر» و حتی «وضعیت نامناسب سطل‌های زباله» عواملی هستند که بر افسردگی و تشدید میزان آن در زیست شهری شهروندان اثرگذار بوده اند. «تسلط خودروها» در شهر و «فقر شدید معابر مخصوص توقف شهروندان و پیاده روی»، از دیگر عواملی هستند که می‌توان از آن به عنوان مزاحم سرزندگی شهروندان پایتخت یاد کرد.
توصیه‌هایی برای شهرداری
در این گزارش یک بسته سیاستی برای ارتقای سطح سرزندگی شهروندان تهرانی به شهرداری پیشنهاد شده است. مهم‌ترین این توصیه‌ها را می‌توان در چهار محور اصلی خلاصه کرد. ارائه توصیه‌هایی به منظور «توسعه مشارکت و تعاملات اجتماعی»، «بهره مندی عادلانه از خدمات ورزشی، تفریحی و فراغتی»، «بهبود شرایط زیست‌محیطی» و «بهبود وضعیت فضا‌ها و عرصه‌های عمومی»، سرفصل‌های این توصیه‌ها هستند.
در این گزارش تاکید شده است به منظور بهبود و ارتقای سطح سرزندگی در شهر تهران، لازم است اراضی ذخیره (قهوه ای) برای افزایش خدمات شهری مختص نشاط و تفریح اختصاص پیدا کند. همچنین لازم است محله‌های مسکونی تهران «آرام» شود. این اقدام باید با اعمال «سقف سرعت ۳۰ کیلومتربرساعت» بر خودروها اعمال شود.
